Fit en gezond - Groente en fruit in de winter

Laten we eerlijk zijn: puur visueel kunnen pastinaak, knolselderij en boerenkool niet op tegen mollige en sappige tomaten, kleurrijke paprika’s en verleidelijk glanzende aubergines. Naast de bonte kasproducten zijn de wintergroenten, die doorgaans wat aarde aan hun ruwe schil hechten, minder aantrekkelijk. En als klassieke winterappel is de Boskoop ook een echte natuurjongen vergeleken met de deftige Pink Lady of Granny Smith.

Zoals we allemaal wel weten, gaat het echter om de binnenkant. En dat is precies waar groenten en fruit uit de regio goed voor zijn in de winter. Ze bevatten veel mineralen, vitaminen en bouwstoffen, die bij koud weer het immuunsysteem kunnen versterken.

Om te weten van welke groenten en fruit je in de winter vers kan genieten, hebben we een kleurrijke selectie samengesteld.

Grapefruits uit Spanje, sinaasappels uit de VS, clementines uit Peru- de marktkraampjes bieden tijdens de wintermaanden vaak een internationaal assortiment. Noodgedwongen, want de selectie van winterfruit uit de regionale teelt is in dit land niet bepaald veelzijdig.

Lichtpuntjes in het donkere seizoen zijn echter enkele appel- en perensoorten die tot oktober worden geoogst en mits goed bewaard, nog enkele weken en maanden na de oogst goed smaken.

Ze gaan enkele weken en soms zelfs de hele winter mee. Typsiche soorten zijn onder meer:

De volgende laat geoogste perensoorten gaan tot twee maanden mee:

Terwijl herfstgroenten zoals pompoen, ui, andijvie en witte of rode kool in september, oktober en november in het seizoen zijn, houden wintergroenten ook bij vorst bestendig stand. Boerenkool en pastinaak verdragen heel goed temperaturen onder het vriespunt. Ook schorseneren, prei of savooiekool zijn minder gevoelig voor kou.

De lagere temperaturen zorgen er zelfs voor dat ze hun volle smaak en hoge dosis vitaminen en mineralen behouden. Wintergroenten hebben bovendien het voordeel dat ze relatief lang houdbaar zijn.

Slechts 100 gram boerenkool telt evenveel calcium als 200 millimeter melk. Daarnaast is groene kool rijk aan plantaardige eiwitten, vitamine C, polyfenolen, bètacaroteen en flavonoïden. Vitamine E gaat vroegtijdig huidveroudering tegen en vitamine K is verantwoordelijk voor een goed functionerende bloedstolling. Boerenkool kan de hele winter in de grond blijven. Bij vorst worden de planten afgedekt met een vlies.

Zaaien: eind mei tot half juli

Oogsttijd: eind oktober tot en met einde winter

Pastinaak heeft een lichtzoete en aangenaam nootachtige smaak. Het ondersteunt de gezondheid met foliumzuur, vitamine E, kalium en vitamine C. Een beetje vorst aan het begin van de winter is niet schadelijk voor deze groente, integendeel: zo ontwikkelen ze een mildere smaak.

Zaaien: juni

Oogsttijd: oktober, sommige cultivars zijn zeer winterhard en kunnen zelfs tot volgend jaar in de grond blijven.

Afhankelijk van de variëteit is het vruchtvlees wit of geel van kleur. Hoe geler het vruchtvlees van de raap is, hoe waardevoller de carotenoïden. Deze groente kent eveneens een hoog gehalte aan vitamine B en is rijk aan koolhydraten. Aangezien de raap bestand is tegen temperaturen tot min tien graden, is het een dankbare wintergroente.

Planttijd: eind mei tot eind juli

Oogsttijd: oktober tot december

Naast vitamine C bevatten spruitjes mineralen als kalium, fluor, foliumzuur, magnesium en zink. Ze zijn rijk aan mosterdolie. Dit heeft een antibacteriële en ontstekingsremmende werking. De bitterstoffen zijn cholesterolverlagend en vertragen de spijsvertering. De aroma’s van spruitjes komen ook het beste tot ontwikkeling onder invloed van dorst. Bij strenge vorst wordt er een afdekzeil gebruikt.

Zaaien: na de late vorst (ijsheiligen)

Oogsttijd: september tot maart (afhankelijk van de soort)

In het najaar kan de eerste veldsla al geoogst worden, maar zelfs vorst heeft geen invloed op de sla, zodat het één van de belangrijkste groene groenten is tijdens de winter. Het is ook één van de meest voedzame slasoorten. Naast caroteen, vitamine C, provitamine A en foliumzuur bevat het ijzer, dat belangrijk is voor de zuurstoftransport in het lichaam. Ook de mineralen en de etherische oliën die erin zitten hebben een positief effect op de gezondheid.

Er zit minstens evenveel goeds in winterknollen en planten als in klassieke zomergroenten. Ook al zijn er het hele jaar door allerlei soorten groenten en fruit in de supermarkt te vinden, toch kun je beter streekproducten gebruiken.

Groente en fruit van thuis kunnen volledig rijpen en vers geoogst gekocht worden. De korte transportroute minimaliseert het verlies van voedingsstoffen en is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu. In de boerderijwinkels van de regionale boeren vind je veel traditionele en bijna vergeten soorten wintergroenten.

Zelfs bij lage temperaturen hoeft de moestuin niet in winterslaap te gaan. Als je echter geen wintergroenten wil telen, moet je het juiste moment van zaaien kiezen. De juiste datum hangt vooral af van de datum van de eerste nachtvorst.

Zaaien: de vroege rassen die vanaf maart de grond in gaan zijn onder andere uien, peen, koolrabi en savooiekool. Van april tot mei is het de beurt aan onder andere rode biet, spruitjes en boerenkool. Veldsla kan alleen in de nazomer of de herfst geplant worden voor een late oogst.

Verzorging: je niet veel tijd te investeren in de teelt van wintergroenten. Wel dient de moestuin onkruidvrij gehouden te worden en van genoeg compost voorzien te zijn. Voor bescherming, bedek de planten met een zeil, vlies, stro of een folietunnel. De hoeveelheid water die je geeft is afhankelijk van het weer. Wateroverlast moet echter worden vermeden. Om wintergroenten in het donkere te laten gedijen, moet je en locatie kiezen waar ze voldoende licht krijgen.

Uien, wortelen, prei of kool uit eigen tuin kunnen naar behoefte worden geoogst. Wil je toch een voorraadje aanleggen? Houd je dan aan de volgende regels om lang te kunnen genieten van knapperige en verse groenten.

Bewaar wintergroenten altijd in een koele en donkere ruimte. Ideaal is een kelder met een gemiddelde temperatuur van 10 tot 14 graden.

Rapen, schorseneren, pastinaken, knolselderij of rode biet blijven het langst vers als ze in een emmer of bak met zand worden bewaard. Het zand moet licht vochtig, maar niet te nat zijn.

Uien en knoflook kunnen wekenlang worden bewaard in een aarden pot met gaatjes in de deksel.

In de koelkast is kool ongeveer een week houdbaar. Kool kan tot vier weken worden bewaard in een koele, donkere en niet te vochtige kelder.