Droom en werkelijkheid: De mythe van een witte kerst

Een maand voor kerstavond stapelen de speculaties over het kerstweer zich weer als vanouds op. Deze leiden meestal rechtstreeks naar het rijk de van mythen en het lezen van koffiedik. Soms worden er echter tevens “exacte” voorspellingen aangekondigd, hoewel dergelijke vroege verwachtingen simpelweg onmogelijk zijn. Serieuze prognoses kunnen pas een paar dagen vóór kerst worden opgesteld.

Het is dan ook niet ongebruikelijk dat de vraag naar een witte kerst wordt gevolgd door de teleurstellende uitspraak: “Vroeger was er veel vaker sprake van een witte kerst”. Deze verklaring is echter onjuist. Sneeuw was vroeger tijdens Kerstmis ook nooit de norm. Een witte kerst is gewoon een droom die in Nederland altijd een uitzondering is geweest. Het kerstfeest verloopt in de regel vaak groen en grijs.

De reden hiervoor is de zogenaamde kerstdooi, die tijdens de kerstdagen doorgaans voor zacht regenweer zorgt. Het is één van de belangrijkste weerregels. Het komt opmerkelijk vaak voor na 20 december met een piek tussen 23 en 29 december.

Een andere mythe die keer op keer naar voren wordt gebracht, is de bewering dat de winters vroeger veel kouder waren dan nu. Zelfs dit is slechts gedeeltelijk correct, want tevens in grootmoederstijd kwamen er naast ijzige ook boterzachte en sneeuwvrije winters voor. De meesten van ons associëren lange perioden met ijs, sneeuw en vorst echter met een “echte winter”.

Jaren waarin dergelijke weersomstandigheden heersen, blijven gewoon veel indrukwekkender in ons geheugen gegrift dan zachte winters. Het is daarnaast ook zo dat er sinds de jaren negentig minder sneeuw is gevallen dan voorheen. En door klimaatverandering zal deze trend zich de komende decennia waarschijnlijk voortzetten.

Toch is alles dit jaar natuurlijk nog mogelijk, ook vlokken tijdens Kerstmis. Ongeveer vanaf twee weken voor kerst kunnen de eerste trends daarentegen pas worden geïnterpreteerd, voordat ze voorzichtig leiden tot een accurate voorspelling.