2021 jaar van extreem weer: zomer was de warmste ooit

Terwijl de vlammen woedden in Zuid-Europa, verloren in Duitsland en België veel mensen het leven in de zwaarste overstromingen van deze eeuw. Vorig jaar was een jaar van extreem weer. Dit zal gezien de klimaatverandering waarschijnlijk nog frequenter voorkomen.

De gegevens van Copernicus gaan terug tot in 1979. De dienst voor klimaatverandering maakt tevens gebruik van data door grondstations, ballonnen, vliegtuigen en satellieten sinds 1950.

“2021 was een jaar van extremen, waaronder de heetste zomer in Europa, hittegolven in de Middellandse Zee, overstromingen en amper wind in West-Europa, waaruit blijkt dat begrip van weers- en klimaatextremen steeds belangrijker worden voor kernsectoren van de samenleving", zegt Carlo Buontempo, de directeur van Copernicus.

In delen van de Oostzee lag de jaarlijkse zeewatertemperatuur meer dan vijf graden boven het gemiddelde. Op Sicilië werd een voorlopig Europees hitterecord gemeten van 48,8 graden.

Omdat de hittegolf in delen van Italië, Griekenland en Turkije twee tot drie weken aanhield en er sprake was van een aanhoudende droogte, konden daar volgens de klimaatdienst talloze verwoestende bosbranden uitbreken.

Alleen al in juli en augustus brandde er in het Middellandse Zeegebied een gebied van 800.000 hectare af. Dit komt bijna overeen met de oppervlakte van de provincies Overijssel en Gelderland.

Ook namen de klimaatonderzoekers de watersnoodramp, die in Duitsland en België het leven kostte aan meer dan 220 mensen, onder de loep.

De catastrofe kon zich ook op deze manier ontwikkelen omdat er de afgelopen weken al bovengemiddeld veel regen was gevallen en de bodem daardoor niet meer voldoende water kon opnemen.

Een bijna stationair lagedrukgebied over de Eifel voerde ongewoon vochtige en warme lucht aan van de Baltische Zee naar Midden- en Noordwest Europa. Dit resulteerde in de heuvels en bergen in extreem veel regen. De waterpeilen in het stroomgebied van de Rijn en Maas waren naar schatting de hoogste sinds 1991.

Volgens het rapport is het aandeel klimaatschadelijke gassen in de atmosfeer van de aarde vorig jaar eveneens opnieuw gestegen: de concentratie van koolstofdioxide in de atmosfeer steeg met 2,3 ppm (parts per million luchtdeeltjes).

Methaan nam toe met 16,5 ppb (parts per miljard luchtdeeltjes), een veel grotere stijging dan in voorgaande jaren. Broeikasgassen zijn de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering op aarde.

Hoewel methaan korter in de atmosfeer aanwezig is, is het nog schadelijker dan CO2 en wordt het geproduceerd in bijvoorbeeld de landbouw, op stortplaatsen of in de olie- en gasindustrie.

"Dit is zeker een reden tot zorg, maar ook een open onderzoeksvraag", zegt Vincent-Henri Peuch, hoofd datamonitoring bij de Copernicus klimaatdienst. Het is nog onduidelijk of er significant meer methaan is uitgestoten of dat het effect van natuurlijke putten is veranderd.

Het onlangs gepubliceerde rapport van het Intergovernmental Panel voor Climate Change (IPCC) wees al eerder uit dat de uitstoot van broeikasgassen vóór 2025 een piek moet hebben bereikt om de door de Verenigde Naties overeengekomen 1,5 graaddoelstelling te bereiken.

Het internationale orgaan van klimaatonderzoekers van over de hele wereld waarschuwde dat dit een onmiddellijke en drastische vermindering van de uitstoot zou vereisen.

Wetenschappers zijn het erover eens dat de meest catastrofale gevolgen van klimaatverandering alleen kunnen worden afgewend door de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5 graad in vergelijking met pre-industriële tijden. Tot nu toe zijn de inspanningen van de staten op het gebied van klimaatbescherming verre van voldoende.